El parmaklarında özellikle baş parmak kireçlenmesi oldukça yaygındır. Baş parmak kökündeki kireçlenme, diz ve kalçalarda başlayabilecek kireçlenmelerin habercisi olabilir. El parmak eklemlerindeki kireçlenme en fazla parmak uç eklemlerinde, daha sonra ise orta eklemlerinde görülmektedir. Uç eklem kireçlenmelerinde ortaya çıkan yapıya Heberden nodülü, orta eklemlerde görülen yapıya ise Bouchard nodülü denir. Baş parmak kök kireçlenmesine ise rizartroz adı verilmektedir.

Kireçlenme nadiren 30'lu yaşlarda başlar. Genellikle 45-50 yaşlarında %15-20 oranında görülmesine rağmen, yaş ilerledikçe bu oran artar; 70 yaşın üzerinde %80-90 oranında görülür. Kadınlarda erkeklere göre 10 kat daha sık meydana gelmektedir.

Eklemlerdeki kemiklerin her iki yüzeyi de kıkırdakla kaplanmıştır. Kıkırdak doku, kemiklerin hareket esnasında eklem içinde kolayca kaymasını ve kemik uçlarının birbirine sürtünmemesini sağlar. Kireçlenme, eklem kıkırdağı ve komşu kemik dokularda aşınma ve deformasyon ile karakterize, eklem ağrısına ve tutukluğuna sebep olan kronik bir eklem hastalığıdır. Baş parmak kök eklemi (karpometakarpal eklem) en sık kireçlenen ikinci eklemdir.

Baş parmak kök eklemi, birinci metakarp kemik ve trapez kemik tarafından oluşturulan seleye benzer bir eklemdir. Eklemin seleye benzer yapısı sayesinde, baş parmağın kendi etrafında dönmesi, öne-arkaya kıvrılabilmesi, yanlara açılabilmesi ve çimdikleme yapılabilmesi sağlanır.

Büyük olasılıkla kıkırdağın yapısındaki bağ dokusuna ait maddeleri üreten hücrelerin anormal çalışması sonucu ortaya çıktığı düşünülmektedir. Bağ yaralanması, eklem kıkırdağı hasarı ve eklem içi kırık geçirilmiş olması artrit (kireçlenme) görülme ihtimalini artırır. Artrit ilerledikçe eklemdeki ağrı artar. Ağrı sıklıkla çimdiklemenin kullanıldığı, yazı yazma, kapı ve kilit açma, kavanoz açma gibi hareketlerde artmaktadır. Özellikle dinlenme anında ve geceleri ağrı görülür. Birey çoğu zaman kavrama ve çimdikleme yapamadığından şikâyet eder. Baş parmak tabanında şişmeye bağlı biçim bozukluğu ya da basmakla hassasiyet saptanabilir. Baş parmak hareketleri giderek azalır ve hareket kaybı gelişir. Eklemde tıkırtı hissi olabilir.

Bozulma gelişimini tamamlayınca şişlik ve kızarıklık kaybolur. Fakat her gün olmasa da çoğu zaman eklemlerde ağrı, sabahları kısa süren hareket zorluğu, deformite, ekleme güvensizlik hissi ve fonksiyonel kısıtlılık sürer. Yaş ilerledikçe tutulan eklem sayısı ve deformitesi de artar. Zaman geçtikçe parmak orta eklemleri ve baş parmak kök eklemi de hastalığa katılır.

Hastanın semptomları çoğunlukla tanıyı koydururken, muayene sırasında parmağı bastırarak döndürme yapıldığında ağrının artması ve kıkırdak hissi duyulması tanıyı kuvvetlendirir. Görüntüleme yöntemleriyle teşhis net olarak konur.

Başlangıçta çoğunlukla cerrahi gerektirmemektedir. Ağrı kontrolü; buz tatbiki, ateller, ilaçlar ve eklem içi kortikosteroid enjeksiyonu ile sağlanabilir. Son dönemlerde ilaç olarak önerilebilen glukozamin de kullanılabilir.

Gece ağrıları artmış, eklem hareket genişliği azalmış ve cerrahi dışı tedavinin faydalı olmadığı hasta grubunda seçilen cerrahi metotla eklem içi kıkırdakların temizlenmesi, trapez kemiğin çıkarılarak boşluğun farklı tendon materyalleri ile doldurulması yapılabilmektedir. Genellikle bir ay içinde fizik tedavi programına alınarak parmakta hareket uygulamalarına başlanır.